Φύση και Άνθρωπος

Η Νάξος, σε αντίθεση με τις άλλες Κυκλάδες, έχει το προνόμιο να διαθέτει καλλιεργήσιμη γη. Η δυτική πεδινή ζώνη αντιπροσωπεύει το 30% της συνολικής έκτασης του νησιού. Η κεντρική ζώνη χαρακτηρίζεται από χαμηλά βουνά που αγκαλιάζουν λεκανοπέδια, κατάλληλα για καλλιέργειες, ενώ η ορεινή ραχοκοκαλιά της Νάξου καταλήγει σε μικρές αλλά εύφορες κοιλάδες.

Το τοπίο αλλάζει στην ανατολική και στη βόρεια-βορειοανατολική ορεινή ζώνη με τις μεγάλες κλίσεις, εκεί δηλαδή όπου κυριαρχεί η καλλιέργεια του αμπελιού. Εδώ οι γεωργοί αναγκάστηκαν να σοφιστούν τεχνάσματα για να εκμεταλλευτούν και το τελευταίο μέτρο γης, την τελευταία σταγόνα νερού, με αποτέλεσμα να μετατρέψουν την γεωργία σε καλλιτεχνία. Εκατοντάδες χιλιόμετρα ξερολιθιάς (πεζούλες αντιστήριξης κτισμένες με πέτρα) ζώνουν τα βουνά και τους λόφους της Νάξου, «σπάζοντας» την κλίση του εδάφους σε τεράστια σκαλοπάτια (αναβαθμίδες ή τράφοι) και μετατρέποντας τις πλαγιές σε καλλιεργήσιμα πλατώματα. Οι ξερολιθιές συγκρατούν το χώμα πολλαπλασιάζοντας την έκταση της καλλιεργήσιμης γης και συγχρόνως αναχαιτίζουν την ροή του νερού της βροχής. Ένα σύστημα σοφό και συνάμα εύθραυστο που χαρακτηρίζει το κυκλαδίτικο τοπίο.

 

Θετική προοπτική αποτελεί το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια νέοι άνθρωποι, ενημερωμένοι, ξανασκύβουν πάνω στη γη και δημιουργούν νέες καλλιέργειες.

Στη Νάξο βρίσκονται δύο περιοχές που πρόσφατα εντάχτηκαν στο δίκτυο Φύση 2000 (Natura 2000) και χαρακτηρίστηκαν τόποι πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος: η κεντρική ορεινή και η νότια παραλιακή ζώνη του νησιού (Ζας - Βίγλα - Μαυροβούνι) και η Αλυκή στα νοτιοδυτικά παράλια της Νάξου.